Immunity Booster-हिवाळा सुरू झाला की अनेकांना सर्दी, खोकला, ताप, अंगदुखी, त्वचेचा कोरडेपणा आणि थकवा जाणवू लागतो. याच काळात शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती (Immunity) कमी होते. पण काही सोप्या, घरगुती आणि नैसर्गिक उपायांनी आपण ही प्रतिकारशक्ती खूप मोठ्या प्रमाणात वाढवू शकतो.
प्रस्तावना
हिवाळा म्हटला की आपल्याला उबदार कपडे, कोमट पाणी, गरमागरम पदार्थ आणि शांत वातावरण आठवते. पण या सुंदर ऋतूत एक मोठी समस्या डोकं वर काढते—रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होणे. थंड हवेमुळे शरीराचा तापमानतोल बदलतो, श्वसनमार्ग कोरडे होतात आणि व्हायरस-सर्दीची शक्यता वाढते. म्हणूनच या काळात शरीराची Immunity मजबूत ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे.
आपण दररोजच्या जीवनात केलेल्या छोट्याशा बदलांनी—योग्य आहार, योग्य झोप, घरगुती काढे, सूर्यप्रकाश, कोमट पाणी आणि काही नैसर्गिक उपायांनी—आपली रोगप्रतिकारक शक्ती मोठ्या प्रमाणात वाढवू शकतो. हा लेख तुम्हाला हिवाळ्यात निरोगी राहण्यासाठी सर्वात सोपे, नैसर्गिक आणि प्रभावी उपाय समजावून देईल.
हिवाळा सुंदर बनवायचा असेल… तर Immunity मजबूत ठेवणे अनिवार्य आहे!
Healthy Lifestyle — निरोगी जीवनासाठी 10 सोपे उपाय
Ministry of AYUSH – Immunity Boosting Guidelines
गरम पाण्याचे सेवन — शरीरातली थंडी कमी करण्यासाठी उत्तम उपाय
हिवाळ्यात वारंवार कोमट पाणी पिणे अत्यंत उपयुक्त असते. गरम पाणी शरीरातील विषारी द्रव्ये बाहेर टाकते, थंडीची तीव्रता कमी करते आणि रक्ताभिसरण वाढवते. त्यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत राहते. सकाळी उठल्यावर एक ग्लास कोमट पाणी आणि दिवसभर 4–5 वेळा थोडे थोडे कोमट पाणी पिणे फायदेशीर.
हिवाळ्यातील पौष्टिक आहार — प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी महत्त्वाचा आधार
हिवाळ्यात शरीर जास्त ऊर्जा खर्च करते. त्यामुळे तूप, बदाम, खजूर, अक्रोड, पिस्ता, गूळ, तिळाचे लाडू, बाजरी, रताळे यांसारखे ऊर्जादायी आणि पोषक पदार्थ खाणे आवश्यक आहे.
हे पदार्थ शरीराला उष्णता देतात, रक्तशक्ती वाढवतात आणि व्हिटॅमिन्स, मिनरल्समुळे प्रतिकारशक्ती मजबूत करतात.
गुळ-आले-काळीमिरी काढा — हिवाळ्याचा नैसर्गिक औषध
सर्दी-खोकला टाळण्यासाठी गरम काढ्यापेक्षा चांगले काही नाही!
गूळ + आले + काळीमिरी + तुळस + दालचिनी + हळद
या मिश्रणाचा काढा शरीरातील जंतुनाशक शक्ती वाढवतो, घसा स्वच्छ करतो आणि सर्दीला अटकाव करतो.
व्हिटॅमिन C चे भरपूर सेवन
व्हिटॅमिन C रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यासाठी सर्वात महत्त्वाचे पोषक तत्व आहे.
हिवाळ्यात खालील पदार्थ नक्की खा :
- संत्री
- मोसंबी
- लिंबू
- आवळा
- टोमॅटो
- किवी
- पेरू
आवळा हा सर्वात शक्तिशाली Immunity Booster मानला जातो.
दररोज सूर्यप्रकाश — Vitamin D मिळवण्याचा सर्वोत्तम मार्ग
हिवाळ्यात vitamin D कमी पडतो आणि त्यामुळे immunity कमी होते. सकाळी 15–20 मिनिटे कोवळ्या उन्हात बसल्याने हाडे मजबूत राहतात, रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते आणि मूडही चांगला राहतो.
पुरेशी झोप — Immunity चा अदृश्य शिलेदार
हिवाळ्यात झोप नैसर्गिकरीत्या वाढते.
दररोज 7 ते 8 तासांची चांगली झोप घेतल्यास शरीरातील ‘immune cells’ सक्रिय राहतात. उशिरापर्यंत मोबाईल, टीव्ही टाळा.
हळदीचे दूध — रोगांशी लढणारा सुवर्ण उपाय
हळदीतील कर्क्यूमिन हे घटक जंतुनाशक, दाहशामक आणि immune booster मानले जाते.
दररोज रात्री एक ग्लास गरम दूध + एक चमचा हळद घेतल्यास शरीर थंडीत लढण्यास सक्षम होते.
योग व प्राणायाम — श्वसनमार्ग स्वच्छ, immunity मजबूत
हिवाळ्यात हवा कोरडी असल्याने श्वसनाच्या समस्या जास्त वाढतात.
दररोज खालील प्राणायाम जरूर करा :
- अनुलोम-विलोम
- कपालभाती
- भ्रामरी
- दीर्घ श्वसन
यामुळे फुफ्फुसे मजबूत राहतात आणि विषारी द्रव्ये काढली जातात.
गरम पाण्याने अंघोळ + स्टीम
गरम पाण्याची अंघोळ रक्ताभिसरण वाढवते, स्नायूंतील stiffness कमी करते.
दर 2–3 दिवसांतून एकदा तुळस, अजवायन किंवा युकलिप्टस स्टीम घेतली तर घसा, नाक, श्वसनमार्ग स्वच्छ राहतात.
तणाव कमी करा — कारण Stress immunity कमी करतो
तणावामुळे शरीरातील cortisol वाढते आणि immune power कमी होते.
ध्यान, संगीत, पुस्तक वाचन किंवा चालणे — यापैकी काहीही रोज 10 मिनिटे केले तरी immunity खूप वाढते.
निष्कर्ष
हिवाळ्यात आजारपण टाळायचे असेल तर शरीर गरम ठेवणे, पौष्टिक आहार, पुरेशी झोप, सूर्यप्रकाश, योग, काढा आणि positive lifestyle या सर्व गोष्टींचा एकत्रित परिणाम होतो. हे उपाय नियमित केल्यास तुमची प्रतिकारशक्ती नैसर्गिकरीत्या वाढेल आणि हिवाळ्यातही तुम्ही तंदुरुस्त, ऊर्जावान आणि निरोगी राहाल.