Pradhan Mantri Dhan Dhanya Yojana 2025 | मोदी सरकारचा मास्टरस्ट्रोक

Pradhan Mantri Dhan Dhanya Yojana 2025 अंतर्गत कृषी उत्पादनक्षमता, सिंचन, साठवणूक व कर्ज सुविधा वाढणार. 1.5 कोटी शेतकऱ्यांसाठी मास्टरस्ट्रोक.

Table of Contents

प्रस्तावना

भारतीय शेतकरी हा नेहमीच आपल्या मेहनतीसाठी ओळखला जातो. पण मेहनतीसोबत योग्य पायाभूत सुविधा, सिंचन व्यवस्था, साठवणुकीची साधने, बी-बियाण्यांची गुणवत्ता आणि बाजारपेठेत योग्य भाव मिळाला नाही तर उत्पादकता कमी होते. म्हणूनच केंद्र सरकारने 2025 मध्ये एक महत्वाकांक्षी योजना सुरू केली आहे – प्रधानमंत्री धनधान्य योजना (PM DDY). ही योजना केवळ शेतकऱ्यांच्या उत्पादकतेसाठी नाही तर संपूर्ण कृषी व्यवस्थेला नवा चेहरा देणार आहे.

अधिक माहितीसाठी कृषी मंत्रालयाची अधिकृत वेबसाइट येथे भेट द्या.

योजनेची पार्श्वभूमी

सरकारने याआधी Aspirational District Programme (ADP) सुरू केला होता. यात देशातील सर्वाधिक मागे पडलेल्या 112 जिल्ह्यांचा विकास साधण्याचा प्रयत्न झाला. त्यातून मिळालेला अनुभव लक्षात घेऊन सरकारने आता 100 कृषी जिल्ह्यांची निवड करून त्यांच्या विकासावर विशेष लक्ष केंद्रित करण्याचा निर्णय घेतला आहे.

बजेट 2025-26 मध्ये वित्तमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी ही योजना जाहीर केली आणि नंतर 16 जुलै 2025 रोजी केंद्रीय मंत्रिमंडळाने तिला मंजुरी दिली.

योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट

सरकारने या योजनेसाठी पाच कोर उद्दिष्टे स्पष्ट केली आहेत. या उद्दिष्टांच्या आधारे शेतकऱ्यांचा सर्वांगीण विकास साधला जाईल.

कृषी उत्पादकता वाढवणे

शेतकऱ्यांना उच्च प्रतीच्या बियाण्यांचा वापर करण्यास प्रोत्साहन दिले जाईल. यामुळे त्याच जमिनीवर अधिक उत्पादन घेता येईल.

पिकांचे विविधीकरण

एका पिकावर अवलंबून राहण्याऐवजी शेतकऱ्यांना डाळी, फळे, भाजीपाला आणि इतर पिके घेण्यासाठी प्रोत्साहन दिले जाईल. यामुळे जमिनीची उर्वराशक्ती टिकून राहील आणि उत्पन्नाचे स्रोत वाढतील.

कापणीनंतर साठवणूक व्यवस्था

भारतामध्ये शेतकऱ्यांना कापणीनंतर मोठा तोटा सहन करावा लागतो कारण योग्य साठवणूक सुविधा नसतात. Pradhan Mantri Dhan Dhanya Yojana 2025 या योजनेद्वारे कोल्ड स्टोरेज, वेअरहाऊस यावर भर दिला जाईल, ज्यामुळे शेतकरी आपल्या उत्पादनाला योग्य दर मिळेपर्यंत साठवून ठेवू शकतील.

सिंचन व्यवस्थेचा विकास

सतत पाणी उपलब्धता ही शेतीसाठी अत्यंत महत्त्वाची आहे. अनेकदा दुष्काळ किंवा अनियमित पाऊस यामुळे पिकांचे नुकसान होते. Pradhan Mantri Dhan Dhanya Yojana 2025या योजनेत आधुनिक सिंचन प्रणाली आणि पाणी व्यवस्थापन यावर लक्ष केंद्रित केले जाईल.

कृषी कर्जाची उपलब्धता

शेतकऱ्यांना अल्पकालीन आणि दीर्घकालीन कर्ज सहज उपलब्ध करून देण्यासाठी उपाययोजना केल्या जातील. Pradhan Mantri Dhan Dhanya Yojana 2025 यामुळे त्यांना बियाणे, खते, तंत्रज्ञान आणि साठवणूक सुविधांमध्ये गुंतवणूक करता येईल.

जिल्ह्यांची निवड कशी होणार?

Pradhan Mantri Dhan Dhanya Yojana 2025 सरकारने स्पष्ट केले आहे की या योजनेखाली निवडले जाणारे 100 जिल्हे हे कमी उत्पादकता असलेले जिल्हे असतील.

कमी पिक उत्पादन क्षमता
कमी क्रॉपिंग इंटेन्सिटी (म्हणजे एका वर्षात घेतल्या जाणाऱ्या पिकांची तीव्रता)
कमी कर्ज वितरण

या निकषांच्या आधारे जिल्हे निवडले जातील. प्रत्येक राज्यातून किमान एक जिल्हा निवडला जाईल, जेणेकरून भौगोलिक समतोल राखला जाईल.

नेट क्रॉप्ड एरिया म्हणजे काय?

जिल्ह्यांची निवड करताना नेट क्रॉप्ड एरिया या संकल्पनेला महत्त्व दिले जाईल. म्हणजे एका कृषी वर्षात एखाद्या जमिनीवर किती वेळा पिके घेतली जातात हे महत्त्वाचे नसून ती जमीन एकदाच मोजली जाईल.Pradhan Mantri Dhan Dhanya Yojana 2025 उदाहरणार्थ, जर एका वर्षात एका जमिनीवर तीन वेळा पिके घेतली असतील, तरी त्या जमिनीचा विचार फक्त एकदाच केला जाईल.

योजनेचे कालावधी व अर्थसंकल्प

सरकारने या योजनेसाठी ₹24,000 कोटींचा निधी मंजूर केला आहे. ही योजना 2025-26 पासून सहा वर्षे राबवली जाईल.

केंद्र व राज्यांचा सहभाग

या योजनेत केवळ केंद्र सरकारच नव्हे तर राज्य सरकार आणि खाजगी क्षेत्र यांचाही सहभाग असेल. Pradhan Mantri Dhan Dhanya Yojana 2025 राज्य सरकारच्या योजनांनाही यात समाविष्ट केले जाईल आणि पायाभूत सुविधांसाठी खाजगी गुंतवणूकही प्रोत्साहित केली जाईल.

समित्या आणि गव्हर्नन्स स्ट्रक्चर

या योजनेखाली जिल्हा स्तरावर ‘प्रधानमंत्री धनधान्य कृषी योजना समिती’ स्थापन केली जाईल. तिचे अध्यक्ष जिल्हाधिकारी असतील.

तसेच तीन पातळीवर या योजनेचे व्यवस्थापन होईल –

जिल्हा स्तर
राज्य स्तर
राष्ट्रीय स्तर

याशिवाय प्रत्येक जिल्ह्याची प्रगती पाहण्यासाठी केंद्रीय नोडल अधिकारी नेमला जाईल. या प्रक्रियेत नीती आयोगाची महत्त्वाची भूमिका असेल.

प्रगतीचे मूल्यमापन

निवडलेल्या जिल्ह्यांची प्रगती 117 निर्देशकांवर आधारित तपासली जाईल. विशेष म्हणजे हे मूल्यांकन वर्षातून एकदा नाही तर दर महिन्याला केले जाईल.

केवळ शेती नव्हे तर allied activities वरही भर

प्रधानमंत्री धनधान्य योजना केवळ पिकांपुरती मर्यादित नाही. यात फळबागायती, पशुपालन, मत्स्यपालन, मधुमक्षिकापालन, कृषी-वनशेती यांचाही समावेश असेल. त्यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढण्यासाठी नवे मार्ग खुले होतील.

योजनेचा अपेक्षित परिणाम

सरकारचा अंदाज आहे की या योजनेमुळे सुमारे 1.5 कोटी शेतकरी थेट लाभार्थी ठरतील. केवळ उत्पादकता नव्हे तर शेतकऱ्यांचे उत्पन्न, जीवनमान, तसेच संपूर्ण कृषी व्यवस्थेतील कार्यक्षमता वाढेल.

निष्कर्ष

Pradhan Mantri Dhan Dhanya Yojana 2025 प्रधानमंत्री धनधान्य योजना ही शेतकऱ्यांसाठी केवळ आणखी एक योजना नाही, तर भारताच्या कृषी व्यवस्थेत बदल घडवणारा मास्टरस्ट्रोक आहे. Aspirational District Programme जसा यशस्वी झाला, तसा हा प्रकल्पही मागे पडलेल्या जिल्ह्यांना उभारी देईल. कृषी उत्पादन वाढवणे, साठवणूक सुधारणे, पिकांचे विविधीकरण आणि सिंचन व्यवस्था मजबूत करणे या सर्वांमुळे शेतकऱ्यांचा सर्वांगीण विकास होईल आणि “सबका साथ, सबका विकास” या तत्त्वाला खऱ्या अर्थाने गती मिळेल.

अधिक माहितीसाठी आमच्या संकेतस्थळाला भेट द्या” असं लिहून तुझी link द्या.-smartbharatmanch.com