Yesaji Kank – शिवरायांच्या जीवनातील एका विश्वासू शिलेदाराचा इतिहास “

Yesaji Kank – शिवरायांच्या बालपणापासून शेवटच्या श्वासापर्यंत स्वराज्यासाठी लढलेला निष्ठावंत शिलेदार. त्यांचा पराक्रम जाणून घ्या.”

Yesaji Kank – छत्रपती शिवरायांचा अखंड निष्ठावंत शिलेदार

मराठी इतिहासात छत्रपती शिवाजी महाराजांचे पराक्रम आपण वारंवार ऐकतो. मात्र, त्या पराक्रमामागे ज्यांनी आपले रक्त, घाम आणि जीवन दिले अशा शूर मावळ्यांचीही नावे लक्षात ठेवणे गरजेचे आहे. त्यापैकी एक पराक्रमी, निष्ठावंत आणि स्वामीभक्त सरनोबत म्हणजे येसाजी कंक.

सन 1635 पासून ते छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या अखेरच्या श्वासापर्यंत, आणि त्यानंतर शंभूराजांच्या काळापर्यंत जवळजवळ 50 वर्षे स्वराज्याची सेवा करणारे येसाजी कंक हे नाव इतिहासात सुवर्णाक्षरांनी लिहिले जावे असे आहे.

Yesaji Kank–बालपण आणि शिवरायांशी जिव्हाळा

येसाजी कंक यांचा जन्म इ.स. 1626 मध्ये राजगड जवळील भुतोंडी या गावात झाला. लहानपणापासूनच ते छत्रपती शिवाजी महाराजांचे बालमित्र होते. दोघांनी एकत्र खेळ, शिक्षण, युद्धकला शिकत आपले बालपण घालवले.

1645 साली रायरेश्वर मंदिरात शिवरायांनी स्वराज्य स्थापनेची शपथ घेतली तेव्हा येसाजी कंकही त्यांच्या सोबत उभे होते. या क्षणापासून त्यांनी आपले जीवन महाराजांना आणि स्वराज्याला समर्पित केले.

शिवरायांचे अंगरक्षक आणि पायदळ सरनोबत
युवावस्थेत असतानाच येसाजी कंक यांचे पराक्रम पाहून महाराजांनी त्यांना पायदळ सरनोबत केले. शिवरायांचे जिवलग अंगरक्षक म्हणूनही ते ओळखले गेले. अफजलखान वधानंतरच्या प्रतापगडाच्या युद्धात येसाजी कंक यांनी नेताजी पालकरांच्या सोबत अतुलनीय पराक्रम गाजवला.

यानंतर उंबरखिंडच्या युद्धात, नामदार खानावरच्या मोहिमेत आणि मिराडोंगराच्या लढाईतही ते महाराजांच्या सोबत होते.

Yesaji Kank–लाल महाल छापा आणि सुरतेची लूट

1663 साली पुण्यातील लाल महालावर छापा टाकताना महाराजांसोबत येसाजी कंक धैर्याने उभे होते. त्यानंतर 1664 मध्ये सुरतेच्या मोहिमेतही त्यांनी सिंहाचा वाटा उचलला. सुरतेतील मोठमोठ्या सावकारांचे वाडे उद्ध्वस्त करताना त्यांनी जबरदस्त शौर्य दाखवले.

Yesaji Kank–आग्र्याहून सुटका आणि पुढील मोहिमा

1666 मध्ये आग्र्याला गेलेल्या महाराजांसोबत येसाजी कंकही होते. आग्र्याहून सुटकेच्या प्रसंगी त्यांनी महत्वाची भूमिका निभावली.

यानंतरच्या मोहिमांतही ते महाराजांसोबत सतत लढत राहिले. साल्हेरच्या युद्धात त्यांनी प्रतापराव गुजर, सूर्याजी काकडे यांच्यासोबत खांद्याला खांदा लावून लढाई केली.

Yesaji Kank–शिवराज्याभिषेक आणि गोव्याचा पराक्रम

1674 साली झालेल्या शिवराज्याभिषेक सोहळ्यास येसाजी कंक उपस्थित होते. नंतर 1675 मध्ये गोव्याजवळील फोंडा किल्ला स्वराज्यात सामील करून घेतल्यावर महाराजांनी त्यांना फोंड्याचा किल्लेदार नेमले.

1676 च्या दक्षिण दिग्विजय मोहिमेत महाराजांसोबत असताना गोवलकोंड्यातील लढाईत येसाजी कंक यांनी बेद हत्तीला पराभूत करून मराठ्यांचा झेंडा उंचावला.

अधिकृत माहितीसाठी येथे click करा .

आणखी अशाच प्रकारच्या माहितीसाठी येथे click करा .

Yesaji Kank–शंभूराजांच्या सेवेत

1680 मध्ये महाराजांचा देहावसान झाला तेव्हा येसाजी कंक यांनी शंभूराजांच्या पाठीशी ठामपणे उभे राहून स्वराज्याला आधार दिला.

1683 मध्ये पोर्तुगीजांविरुद्ध फोंड्याच्या किल्ल्यात दोन महिन्यांचा प्रखर संघर्ष त्यांनी केला. या लढाईत त्यांचा एकुलता एक पुत्र कृष्णाजी कंक शहीद झाला. मात्र, मुलाचे दुःख न मानता येसाजी कंक स्वराज्यासाठी शेवटपर्यंत लढत राहिले.

शंभूराजांनी त्यांच्या पराक्रमाचा सन्मान म्हणून त्यांना गोव्याचे सुभेदार नेमले. नंतर रायगडावर सरनोबत पदाची जबाबदारीही त्यांनी पार पाडली.

Yesaji Kank–रायगडाचा बचाव

1689 मध्ये छत्रपती शंभूराज शहीद झाले तेव्हा स्वराज्यावर संकट ओढावले. त्या वेळी जुल्फिकार खानाने रायगड वेढला. जवळजवळ आठ महिने येसाजी कंक यांनी राजधानीचा बचाव करत शौर्य दाखवले.

शेवटी विश्वासघातामुळे रायगड शत्रूच्या ताब्यात गेला, शाहू महाराज कैद झाले. मात्र येसाजी कंकांचे नाव या लढाईत शौर्याने नोंदले गेले.

Yesaji Kank–अखेरची वर्षे

इतिहासात स्पष्ट उल्लेख कमी मिळतो, पण असे म्हटले जाते की 1690 नंतरही जवळजवळ 25–26 वर्षे येसाजी कंक जगले. त्यावेळी त्यांचे वय 64 वर्षांपेक्षा अधिक झाले होते.

त्यांनी आपल्या आयुष्यभर स्वराज्यासाठी लढा दिला. बालपणापासून ते वार्धक्यापर्यंत केवळ छत्रपतींच्या आदेशाप्रमाणे जीवन जगले.

निष्कर्ष

येसाजी कंक हे नाव इतिहासातील एक असे पर्व आहे जे आजच्या पिढीला फारसे माहित नाही. पण या शिलेदाराने दिलेले बलिदान, दाखवलेली निष्ठा आणि पराक्रम आजही प्रेरणादायी आहेत.

स्वराज्यासाठी आपले आयुष्य अर्पण करणाऱ्या या वीराला आज आपण प्रणाम करतो. छत्रपती शिवाजी महाराजांना लाभलेला हा निष्ठावंत सोबती मराठी इतिहासात सदैव स्मरणात राहील.

 संदेश

येसाजी कंकांचा इतिहास मराठी तरुणाईपर्यंत पोहोचवणे ही आजची गरज आहे. कारण त्यांच्या आयुष्याचा प्रत्येक क्षण आपल्याला देश, धर्म आणि स्वराज्य निष्ठेचे धडे देतो.